Pelin Akdemir
BURSA – Okul alışverişleri için Bursa Uzun Çarşı’da, kitap ve kırtasiye alışverişleri için Sönmez Alışveriş Merkezi’nde esnaf ve velilerin sesini dinledik. Fiyatların artması için hem esnaf hem de veliler ‘Allah herkesin yardımcısı olsun’ diyor.
İlkokul 1. ve lise 9. sınıf öğrencilerine yönelik okullarda uyum programı 4 Eylül itibarıyla başladı. Her seviyedeki okullar 11 Eylül’de açılacak. Okula hazırlanan aileler, enflasyon nedeniyle artan fiyatlar karşısında kırtasiye malzemeleri, yardımcı kaynak kitaplar, okul kıyafetleri gibi eğitim ihtiyaçlarını satın almakta zorluk yaşıyor. Esnaf ise geçen yıla göre pazarın sakin olduğunu söylüyor.
Eğitim-İş Bursa Şubesi’nin okula başlama maliyetinin bir önceki yıla göre değişimi üzerine yaptığı araştırmaya göre; Ortalama okula başlama maliyetlerinde yüzde 126 oranında artış olduğu belirlendi. Kırtasiye, internet alışveriş platformları ve mağazalardan toplanan fiyatlar karşılaştırıldığında kırtasiye işlerindeki artış oranı yüzde 92 ile yüzde 318 arasında değişiyor. Okul formalarının fiyatı 3 kat, ayakkabı fiyatları ise 2 kat arttı.
‘İNSANLARIN SATIN ALMA GÜCÜ HER YIL AZALIYOR’
Kitap-kırtasiye esnafı Ali Demirtaş, kendi işlerinde yüzde 60-70 oranında artış olduğunu söylüyor. Demirtaş, “Asgari ücrete artık yılda iki kez zam yapılıyor. Bu da tüm ürünlerin o oranda artması anlamına geliyor. İnsanlar temel ihtiyaçlarını karşılıyor. İki değil, bir kalem alıyor. İnsanların satın alma gücü yıldan yıla düşüyor. Artık fiyatın ne kadara mal olacağını tahmin edemiyoruz. 30 lira dediğimiz kalemi kasada okutturduğunuzda 60 lira olabiliyor. Allah herkesin yardımcısı olsun” diyor.
Çarşıda okul çantası fiyatları 250 liradan başlıyor. Esnaf Ersin Doğan işlerinin düşük olduğunu söylüyor. Doğan, “İnsan beğeniyor ama alamıyor” diyor. Esnaf Mehmet Yılmaz piyasanın sakin olduğunu söyledi. Yılmaz, “Geçen seneye göre durgun. Fiyatlar arttı. Zor, Allah herkesin yardımcısı olsun” diyor.
‘MALİYETLER GEÇEN YILA GÖRE YÜZDE 300 ARTTI’
Veli Ersel Demirel çanta alırken “Fiyatlar yüksek ama almak zorundayız” diyor. Veli Cemal Bektaş’ın üniversite öğrencisi bir kızı ve ortaokul öğrencisi iki oğlu var. Aldığı okul formalarını cebine koyarken konuşuyoruz. Bektaş, “Geçen yıla göre maliyetler yüzde 300 arttı. Geçen sene 50 liraya aldığımız okul tişörtü şimdi 200 liraya geldi. Şimdi 100 liraya aldığımız okul pantolonuna 400 lira verdim. İki pantolona 800 lira verdik. Ayakkabısı var, tişörtü var, hırkası var, çantası var. Kitap ve defter dediğimizde bir öğrencinin okula başlama maliyeti en az 10 bin liradır” dedi.
Emekli çalışan Bektaş, okul ihtiyacını kredi kartıyla aldığını söylüyor ve konuşmasına şöyle devam ediyor: “Biz bu alımı yapmakla yükümlüyüz. Bir kalem kutusu gıda marketlerinde bile 60 liraya satılıyor, piyasada yok. En uygun yer neresiyse oradan alışveriş yapmaya çalışıyoruz. Devir, hesap defterinin devridir. Bunu yapmaya mecburuz. Bunu yapmazsak asıl noktayı kaçırıyoruz. Aylık ortalama 30 bin lira civarında ama yine de yeterli değil. Şimdi 50 bin lira harcayacağım. Peki bununla nasıl başa çıkacağım? Bir yıllığına kapatma konusunda endişelenmem gerekecek mi?”
Hükümetin emekliler için bir çalışma yapması gerektiğini belirten Bektaş, “Bu hükümet emekliler için çok sıkıntılı. Emekli, emekli olunca kenara çekilip maaşını yemekle kalmıyor. Çocuklar yeni büyüyor. Üniversiteler, liseler, ortaokullar sıkıntı içinde. 600 milletvekili var, bakan kendi maaşının yüzde yüzünü alıyor. Gerisinin önemli olmadığını düşünüyorlar” diyor.
’10 YIL SONRA İLK DEFA BU BÖYLE BİR ARTIŞ GÖRDÜM’
Okul kıyafetleri satan esnaf Ebru Bolcan, fiyatlarda geçen yıla göre yüzde 100 artış yaşandığını söylüyor. Bolcan, “10 yıldır bu işin içindeyim ve ilk defa bu kadar artış gördüm. Geçen yıl 120 TL idi, bu yıl 300 TL. Veliler tepki gösteriyor ama fiyatlar firma tarafından belirlendiği için bir şey yapamıyoruz. Kumaşın fiyatı değiştiğinde bunu ürüne yansıtmamız gerekiyor” diyor.
’20 GÜN ÖNCE HAZIRLIKLIYIZ, ŞİMDİ DUVARLARA BAKIYORUZ’
Kitap-kırtasiyeci Ekrem Aktaş, pazarın sakinliğini şöyle anlatıyor: “Eskiden hazırlıklara 15-20 gün önceden başlardık, şimdi duvarlara bakıyoruz.” Fiyatların geçen yıla göre yüzde 150-200 civarında arttığını söyleyen Aktaş, “İnanılmaz bir artış var. Ülkemizde hem dolardan hem de enflasyondan dolayı fiyatlarda artış yaşanıyor. Serbest piyasa olduğu için fırsatçılık çok fazla. Geçen sene defter 23 lira iken bugün 45 lira. Silgi geçen sene 3 liraydı, bugün 9 lira” dedi.
Aktaş, tek başına kırtasiye alışverişine bir ilkokul öğrencisi için toplam 600 TL, ortaokul öğrencisi için bin TL, lise öğrencisi için ise 1.500 TL harcama yapılması gerektiğini hesaplıyor. Aktaş, “Okuldan kitap istenirse kitaplar şu anda 300 lira. Okul derslerinde kitap listesi verilmektedir. 10 bin liraya kadar çıkan kitap listeleri var. Bu alışverişi anlaşmalı oldukları kitapçılarla yapıyorlar” diyor. Bazı velilerin kendisine hakaret ettiğini söyleyen Aktaş, “Ben satıcı olarak memnun değilim ki veli memnun olsun. Satamadığım için memnun değilim. Bizde pahalılaşmaya başlayınca üç harfli marketler devreye giriyor. Bir de ürünü daha ucuza üretebilmek adına biraz daha az kaliteli ürünler üretiyor. Daha ucuz görünüyor. Pahalı oluyoruz” diyor.
Bursa Büyükşehir Belediyesi, ihtiyaç sahibi 50 bin öğrenciye 50 milyon TL değerinde eğitim çeki dağıtıyor. Geçtiğimiz yıl başlayan uygulamada çekler, öğrenim devri öncesinde ihtiyaç sahibi öğrencilere dağıtılıyor ve sadece ilgili odaya kayıtlı kırtasiyeciler için geçerli oluyor. Belediye bu yıl takviye çekini kişi başı bin liraya çıkardı.
